Hekwerker voor het leven
Puur het feit dat iemand ooit als timmerman van school kwam, wil niet zeggen dat hij de rest van zijn leven timmerman blijft. Veel timmermannen wisselen ergens in hun loopbaan naar het beroep van stand bouwer, keukeninstallateur of meubelmaker. Of ze beginnen een algemeen aannemersbedrijf.
In onze hekwerk branche is dat anders. Als je daar eenmaal in zit, kom je er nooit meer uit. En dat is best raar, want eigenlijk is het niet eens een bestaand beroep. Dat wil zeggen: het is niet een beroep dat je kunt leren – er is in geen enkel Europees land een opleiding voor.
In Duitsland bestond vroeger het beroep Drahtwarenmacher. Naast het trekken, richten en vlechten van staaldraad, kregen leerlingen van die opleiding tenminste nog les in het monteren van gaashekwerk. Maar sinds 2013 is die opleiding opgegaan in het veel bredere beroep Allgemeine Fachkraft für Metalltechnik en de aandacht voor hekwerk in die opleiding is te verwaarlozen.
Van Zaun team-oprichter Wädi Hübscher weten we dat hij zich in Zwitserland hard gemaakt heeft om de opleiding tot hekwerk vakman op de kaart te krijgen, maar volgens de laatste berichten zijn ook die plannen in de ijskast gezet, omdat er te weinig interesse is bij de betrokken instanties.
Toch staan er duizenden kilometers professioneel geplaatst hekwerk in Europa. Het is best mooi om daar af en toe eens bij stil te staan – al die kilometers zijn, samen met honderdduizenden poorten, geplaatst door mensen die in de praktijk geleerd hebben hoe dat moest. Niet van een leraar en niet uit een boekje, maar van collega’s.
En vaak gaat dat niet al te zachtzinnig. Ploegleiders in de montage leggen je als nieuweling niet gewoon even uit hoe je een bepaald klusje in vijf minuten kunt doen. Nee, ze laten je eerst een uur aanmodderen en fouten maken. Om dan dat werk, waar je zelf enigszins tevreden over was, met één veeg ongedaan te maken. Pas daarna laten ze je zien hoe je datzelfde klusje ook snel en goed had kunnen doen. Op die manier leer je tenminste van je fouten, is de gedachte. Zodat je die zelfde fout nooit meer maakt.
Volgens die harde leerschool krijg je in de loop van enkele jaren het vak ‘hekwerker’ bijgebracht. De meeste mensen hebben geen idee wat daarbij komt kijken: je leert hoe je kilometers kaarsrecht hekwerk de grond in krijgt. Met het blote oog, zonder uitricht gereedschap. En zonder dat het na een tijdje zal verzakken. Je leert meterslange schuifpoorten te installeren en op de millimeter nauwkeurig af te stellen. Je leert de eigenschappen van grondsoorten kennen. Je leert hoe je gaas af moet spannen, zodat het niet binnen een paar jaar slap hangt en je leert nog een heleboel meer, tot je een echte vakman bent. Maar je krijgt nooit een diploma om boven je bed te hangen.
En tijdens dat hele leerproces ben je de nieuweling en dus de sukkel die al het zware werk moet doen. Gaten spitten in de klei, kruiwagens met beton sjouwen die drie keer zo zwaar zijn als volgens de huidige normen is toegestaan en als je daar bijdehand over doet, dan word je gewoon een acht meter hoge ballenvanger ingejaagd, hoogtevrees of niet.
Het is iets dat je moet liggen. Maar het verklaart ook waarom een hekwerker nooit een timmerman wordt. Want als je dan eenmaal – na heel veel vallen en opstaan, na heel veel loodzwaar werk en na vooral heel veel afzien – eindelijk zelf ploegleider wordt en van je baas een eigen montage bus krijgt, dan zegt dat meer dan een diploma van wat voor soort opleiding dan ook.